10 zalet swobodnej zabawy

1. Zabawa to coś, z czym dzieci się rodzą

Człowiek jest „Homo sapiens” i „Homo ludens”, czyli istotą mądrą i bawiącą się. Zabawa należy prawdopodobnie do najstarszych technik kulturowych człowieka. Swoją potrzebę zabawy człowiek dzieli z wieloma innymi ssakami. Ponieważ to zachowanie wykształciła ewolucja, potrzeba zabawy jest w człowieku głęboko zakorzeniona. Żadne dziecko nie musi być zachęcane, motywowane ani proszone do zabawy. Po prostu się bawi – wszędzie i o każdej porze.

2. Zabawa jest podstawową potrzebą dziecka

Podobnie jak jedzenie, picie, spanie czy pielęgnacja, zabawa jest podstawową ludzką potrzebą. Według postępowej edukatorki Marii Montessori zabawa to praca dziecka. Kiedy dzieci się bawią, angażują się w zabawę z powagą i koncentracją. Zabawa jest główną aktywnością dziecka i jednocześnie odzwierciedleniem jego rozwoju. Samodzielna zabawa wspiera procesy uczenia się i rozwoju dzieci na wiele różnych sposobów.

3. Zabawa sprawia przyjemność i radość

Żadne dziecko nie bawi się z zamiarem nauczenia się czegoś sensownego. Dzieci uwielbiają się bawić z pasją, bo sprawia im to przyjemność. Czerpią przyjemność z podejmowania samodzielnych działań i poczucia własnej skuteczności, którego doświadczają. Dzieci są z natury ciekawe, a ciekawość jest najlepszą dydaktyką na świecie. Niestrudzenie próbują nowych rzeczy i w ten sposób zdobywają cenne doświadczenia życiowe. Nauka poprzez zabawę to przyjemna, holistyczna nauka, ponieważ zaangażowane są wszystkie zmysły – nawet tak zwany nonsens.

4. Zabawa trenuje ciało

Istotną funkcją zabawy z dużą ilością ruchu jest trenowanie młodego ciała. Mięśnie, ścięgna i stawy są wzmacniane. Sekwencje ruchów są wypróbowywane, koordynowane i ćwiczone. W ten sposób udaje się wykonywać coraz bardziej skomplikowane czynności. Radość z ruchu staje się motorem zdrowego rozwoju, dzięki czemu rozwija się poczucie, świadomość i kontrola swojego ciała, pewność ruchów, wytrzymałość oraz wydajność. Wysiłek fizyczny i zaangażowanie emocjonalne stanowią wyzwanie dla całej osobowości. Wszystko to sprzyja ogólnemu rozwojowi osobistemu. Łóżka do zabawy i przygód mogą również wnieść tu istotny wkład. Zwłaszcza, że „trening” odbywa się codziennie i mimochodem.

5. Zabawa i nauka to idealna para

To, co początkowo wydaje się sprzeczne, w rzeczywistości jest wymarzonym połączeniem, ponieważ zabawa to najlepsza możliwa forma wspierania dzieci. Jest to podstawowa forma nauki w dzieciństwie. Bawiąc się, dzieci poznają świat. Badacze zajmujący się zabawą i dzieciństwem zakładają, że zanim dziecko rozpocznie naukę w szkole, musi bawić się samodzielnie przez co najmniej 15 000 godzin. To około siedmiu godzin dziennie.

6. Zabawa redukuje stres

Kiedy obserwujemy dzieci podczas zabawy, możemy wielokrotnie dostrzec, jak przetwarzają one wrażenia poprzez zabawę. W grach fabularnych odgrywane są piękne, przyjemne, ale także smutne i przerażające doświadczenia. To, w co bawi się dziecko, ma dla niego sens i znaczenie. Mniej chodzi o osiągnięcie konkretnego celu lub wyniku. O wiele ważniejszy jest proces zabawy i doświadczenia, które dziecko może zdobyć w trakcie zabawy, zarówno z sobą, jak i z innymi dziećmi.

7. Zabawa to nauka społeczna

Grupa zabawowa składająca się z dzieci w różnym wieku i różnej płci oferuje idealne ramy rozwojowe dla nauki społecznej. Ponieważ kiedy dzieci bawią się razem, muszą realizować różne pomysły na zabawę. Aby to zrobić, należy zawrzeć umowy, ustalić zasady, rozwiązać konflikty i wynegocjować możliwe rozwiązania. Własne potrzeby muszą zostać odłożone na bok na rzecz pomysłu na zabawę i grupy zabawowej, aby wspólna zabawa mogła się w ogóle rozwinąć. Dzieci dążą do więzi społecznych. Chcą należeć do grupy zabawowej i rozwijać nowe zachowania i strategie, które umożliwiają im przynależność. Zabawa otwiera drogę do własnego ja, ale także od ja do ty i my.

8. Zabawa pobudza kreatywność

Bawiąc się, dzieci kształtują swoją własną rzeczywistość. Nie da się nie istnieje – bujna wyobraźnia sprawia, że niemal wszystko jest możliwe. Wyobraźnia, kreatywność i zabawa są nie do pomyślenia bez siebie nawzajem. Dziecięce działania w zabawie są zarówno złożone, jak i pomysłowe. Są one nieustannie współtworzone na nowo. Podczas zabawy często pojawiają się problemy, które należy rozwiązać. Poszukiwanie rozwiązań jest istotną częścią zabawy. To odkrywcze uczenie się to aktywne przyswajanie świata we własnym interesie.

9. Zabawa przekracza granice

Zabawa ma duże znaczenie dla przyjaźni oraz kontaktów międzykulturowych i międzyjęzykowych. Przedszkole jest miejscem przeżywanej różnorodności społeczno-kulturowej. Kluczem do spotkań i wspólnoty jest zabawa. Poprzez zabawę dzieci wrastają w swoją kulturę i nawiązują ze sobą kontakt, ponieważ w zabawie wszystkie dzieci mówią tym samym językiem. Dziecięca otwartość na innych i zainteresowanie nowymi rzeczami przezwyciężają granice i pozwalają na rozwój nowych wzorców relacji.

10. Zabawa jest prawem dziecka

Dzieci mają prawo do czasu wolnego, odpoczynku i zabawy. To prawo do zabawy jest zapisane w artykule 31 Konwencji ONZ o prawach dziecka. Komitet Praw Dziecka ONZ podkreśla, że zabawa dzieci powinna być wykonywana samodzielnie, a mniej kierowana przez dorosłych. Zadaniem placówek wychowawczo-opiekuńczych jest zapewnienie dzieciom niezakłóconej zabawy w stymulująco zaaranżowanych pomieszczeniach – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Pedagogika wspierająca zabawę pozwala dziewczętom i chłopcom rozwijać swoje umiejętności zabawy, a rodzicom pozwala mieć udział w tym, jak dobrze ich dzieci rozwijają się poprzez zabawę.

Pierwsza publikacja w „kindergarten heute 10/2017”, str. 18-19