10 redenen voor vrij spel

Waarom vrij spel zo belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen

Kinderen moeten spelen – meerdere uren per dag, zo zelfstandig en ongestoord mogelijk, samen met andere kinderen, binnen en buiten. Wie denkt dat spelen een nutteloos tijdverdrijf, zinloos kinderspul of gewoon spel is, vergist zich. Spel is het meest succesvolle onderwijs- en ontwikkelingsprogramma, de hoogste leerdiscipline en de beste didactiek ter wereld! Waarom dat zo is, vind je hier.

Door Margit Franz, auteur van het boek “Heute wieder nur gespielt – und dabei viel gelernt!”. (“Allemaal spelen vandaag – en zoveel geleerd!”)

1. Kinderen zijn geboren om te spelen

De mens is een “homo sapiens” en een “homo ludens”, d.w.z. een wijze en een spelende mens. Spelen is waarschijnlijk een van de oudste culturele technieken van de mens. De mens deelt zijn speelinstinct met vele andere zoogdieren. Omdat de evolutie dit gedrag heeft voortgebracht, is de drang om te spelen diep in de mens geworteld. Geen enkel mensenkind hoeft gestimuleerd, gemotiveerd of aangemoedigd te worden om te spelen. Het speelt gewoon – overal en altijd.

1. Kinderen zijn geboren om te spelen

2. Spelen is een basisbehoefte van kinderen

Net als eten, drinken, slapen en zorgen is spelen een menselijke basisbehoefte. Voor de hervormingspedagoge Maria Montessori is spel het werk van het kind. Als kinderen spelen, zijn ze serieus en geconcentreerd in hun spel. Het spel is de belangrijkste bezigheid van het kind en tegelijkertijd een spiegel van zijn ontwikkeling. Zelfactief spel bevordert het leer- en ontwikkelingsproces van kinderen op verschillende manieren.

2. Spelen is een basisbehoefte van kinderen

3. Het spelen is leuk en plezierig

Geen enkel kind speelt met de bedoeling om iets zinvols te leren. Kinderen spelen graag omdat het voor hen leuk is. Zij hebben plezier in hun zelfbepaalde acties en de zelfredzaamheid die zij ervaren. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en nieuwsgierigheid is de beste didactiek ter wereld. Ze proberen onvermoeibaar nieuwe dingen uit en doen zo waardevolle levenservaringen op. Spelend leren is plezierig, holistisch leren omdat alle zintuigen erbij betrokken zijn – zelfs de zogenaamde onzin.

3. Het spelen is leuk en plezierig

4. Spelen traint het lichaam

Een essentiële functie van bewegingsrijk spel is de training van een nog jong lichaam. Spieren, pezen en gewrichten worden versterkt. Bewegingssequenties worden uitgeprobeerd, gecoördineerd en geoefend. Zo worden steeds complexere acties succesvol. Het plezier in bewegen wordt de motor van een gezonde ontwikkeling, zodat lichaamsbewustzijn, bewustzijn, controle, bewegingszekerheid, uithoudingsvermogen en prestaties zich kunnen ontwikkelen. Het gebruik van fysieke kracht en emotionele betrokkenheid vormen een uitdaging voor de hele persoonlijkheid. Dit alles bevordert de algemene persoonlijkheidsontwikkeling. Ook avonturen- en speelbedden kunnen hier een belangrijke bijdrage leveren. Vooral omdat de training dagelijks en vrij indirect plaatsvindt.

4. Spelen traint het lichaam

5. Spelen en leren zijn een dreamteam

Wat op het eerste gezicht een tegenstelling lijkt, is een dreamteam, want spel is de best mogelijke stimulering voor kinderen. Het is de elementaire vorm van leren in de kindertijd. Kinderen begrijpen de wereld door te spelen. Onderzoekers op het gebied van spel en kinderjaren gaan ervan uit dat een kind minstens 15.000 uur zelfbepaald spel moet hebben gespeeld tegen de tijd dat het naar school gaat. Dat is ongeveer zeven uur per dag.

5. Spelen en leren zijn een dreamteam

6. Spelen vermindert stress

Wanneer wij kinderen spelenderwijs observeren, kunnen wij telkens weer ervaren dat zij indrukken verwerken door middel van spel. In rollenspellen worden mooie, plezierige, maar ook trieste, beangstigende ervaringen geënsceneerd. Wat een kind speelt heeft betekenis en zin voor hem of haarzelf. Het gaat minder om het bereiken van een bepaald doel of resultaat. Veel belangrijker zijn het spelproces en de ervaringen die het met zichzelf en andere kinderen in het spel kan opdoen.

6. Spelen vermindert stress

7. Spelen is sociaal leren

De gemengde leeftijds- en genderspeelgroep biedt een optimaal ontwikkelingskader voor sociaal leren. Wanneer kinderen samen spelen, is het belangrijk om verschillende spelideeën te realiseren. Daarvoor moeten afspraken worden gemaakt, regels worden afgesproken, conflicten worden uitgevochten en over mogelijke oplossingen worden onderhandeld. De eigen behoeften van kinderen moeten opzij worden gezet ten gunste van een speelidee en speelgroep, zodat er überhaupt gezamenlijk kan worden gespeeld. Kinderen streven naar sociale verbondenheid. Zij willen bij een speelgroep horen en ontwikkelen zo nieuwe gedragingen en strategieën die hen in staat stellen erbij te horen. Spel opent de weg naar het eigen ik, maar ook van het ik naar het jij naar het wij.

7. Spelen is sociaal leren

8. Spel bevordert de creativiteit

Kinderen creëren hun eigen werkelijkheid door te spelen. Er is niet zoiets als niet kunnen – de bloeiende verbeelding maakt bijna alles mogelijk. Verbeelding, creativiteit en spel zijn ondenkbaar zonder elkaar. De spelhandelingen van kinderen zijn zowel complex als fantasierijk. Ze worden altijd opnieuw geconstrueerd. In het spel ontstaan vaak problemen die moeten worden opgelost. Het zoeken naar oplossingen vormt een essentieel onderdeel van het spel. Dit ontdekkend leren is een actieve toeëigening van de wereld op zich.

8. Spel bevordert de creativiteit

9. Spel overwint grenzen

Spel is van groot belang voor vriendschappen en interculturele en interlinguïstische contacten. Het dagverblijf is een plaats van levende sociaal-culturele diversiteit. De sleutel tot ontmoeting en saamhorigheid is spel. Door te spelen groeien kinderen in hun cultuur en door te spelen maken zij contact met elkaar, want in het spel spreken alle kinderen dezelfde taal. De openheid van kinderen voor anderen en hun belangstelling voor nieuwe dingen overwint grenzen en maakt het mogelijk nieuwe relatiepatronen te ontwikkelen.

9. Spel overwint grenzen

10. Spelen is een recht van het kind

Kinderen hebben recht op vrije tijd, recreatie en spel. Dit recht om te spelen is vastgelegd in artikel 31 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind. Het VN-comité voor de rechten van het kind benadrukt dat het spel van kinderen onafhankelijk en minder gestuurd door volwassenen moet worden beoefend. Het is de taak van kinderdagverblijven om kinderen ongestoord te laten spelen in stimulerende ruimten – binnen en buiten. Een pedagogie die spel bevordert stelt meisjes en jongens in staat hun spelvaardigheid te ontwikkelen en stelt ouders in staat te delen in hoe goed hun kinderen zich door spel ontwikkelen.

Eerst gepubliceerd in kindergarten heute 10/2017, p. 18-19

10. Spelen is een recht van het kind

“Heute wieder nur gespielt”

Heute wieder nur gespielt

Het professioneel onderbouwde en tegelijk praktijkgerichte handboek “Heute wieder nur gespielt – und dabei viel gelernt!” van Margit Franz ontvouwt het belang van het spel van kinderen. Het ondersteunt pedagogen in het overtuigend presenteren van de enorme educatieve voordelen van een “pro-spel pedagogie” aan ouders en het publiek.

boek kopen

Over de auteur

Margit Franz

Margit Franz is pedagoge, gediplomeerd sociaal pedagoge en gediplomeerd pedagoge. Zij was hoofd van een kinderdagverblijf, onderzoeksassistent aan de hogeschool van Darmstadt en pedagogisch adviseur. Tegenwoordig werkt zij als freelance specialistisch adviseur, auteur en redacteur van “PRAXIS KITA”.

Website van de auteur

×